Dls 2022

Giá cả "phi mã" theo giá xăng dầu

Ngày 1.10,ềmgiáđểgiảmgánhnặngchongườidâmess các công ty kinh doanh gas đồng loạt thông báo giá bán lẻ gas tháng 10 tiếp tục tăng 20.000 đồng/bình. Như vậy, liên tiếp trong 3 tháng (từ tháng 8 - 10), giá gas đều được điều chỉnh tăng, tổng mức tăng 3 tháng đối với 1 bình gas 12 kg của hộ gia đình là khoảng 80.000 đồng/bình, bình loại 45 kg tại quán ăn, bếp ăn tập thể tăng thêm gần 300.000 đồng/bình. 

Trong khi đó, giá xăng trong nước chiều nay (2.10) được dự báo sẽ giảm trên dưới 1.000 đồng/lít. Thế nhưng ở kỳ điều chỉnh gần nhất ngày 21.9, xăng đã tăng 900 đồng/lít. Nếu kỳ này giá xăng giảm, chỉ đủ bù cho lần tăng giá vừa qua. Còn tính chung 3 tháng kể từ ngày 21.6 - 21.9, giá xăng đã tăng từ 3.700 - 4.100 đồng/lít (tương đương khoảng 18%), giá dầu diesel (nguồn nhiên liệu chính sử dụng trong vận tải hàng hóa, sản xuất) tăng gần 6.000 đồng/lít, tương đương tăng gần 35%.

Theo số liệu vừa công bố của Tổng cục Thống kê, CPI bình quân quý 3/2023 tăng gần 2,9% so với quý 3/2022; tính chung 9 tháng năm 2023, CPI tăng 3,16% so cùng kỳ năm ngoái. Lạm phát cơ bản trong tháng 9 tăng trở lại so với tháng trước và tăng 3,8% so cùng kỳ năm ngoái, đặc biệt lạm phát cơ bản tăng 4,49% so cùng kỳ, cao hơn mức CPI bình quân chung (tăng 3,16%).

KHẢ HÒA

Phân tích các yếu tố làm tăng CPI trong tháng 9, Tổng cục Thống kê cho biết, do ảnh hưởng của các đợt điều chỉnh giá xăng dầu trong nước tác động đến các nhóm hàng hóa, dịch vụ liên quan có sử dụng xăng dầu hoặc gián tiếp sử dụng đều đồng loạt tăng, khiến CPI tăng. Cụ thể, giá xăng tháng 9 tăng 3,54%, giá dầu tăng gần 6%, phí học bằng lái xe tăng hơn 1,8%, giá dịch vụ trông giữ xe cũng tăng 1,57%, giá bảo dưỡng phương tiện đi lại tăng 0,63%. 

Riêng chỉ số giá nhóm vé máy bay bình quân 9 tháng tăng 71,56% so cùng kỳ năm ngoái, giá vé tàu hỏa tăng hơn 31%, xe khách tăng 8,33%... chủ yếu do giá nhiên liệu bay tăng mạnh, tỷ giá và lãi suất đều tăng khiến chi phí các hãng bay tăng, nhu cầu đi lại tăng… Từ đó dẫn đến nhóm giao thông tăng 1,21%, tác động CPI chung tăng. Trong tháng 9, giá gas cũng đã được điều chỉnh tăng 33.000 đồng/bình 12 kg, đẩy giá gas tăng mạnh 8,37%.

Ngoài ra, các yếu tố làm tăng CPI tháng 9 có nhóm nhà ở và vật liệu xây dựng tăng gần 7%; đặc biệt chỉ số giá nhóm giáo dục tăng mạnh 7,28% so với cùng kỳ năm trước do một số địa phương tăng học phí năm học này theo lộ trình của Nghị định 81/2021 đẩy CPI chung tăng.

Người tiêu dùng đang chi tiêu thắt lưng buộc bụng, nhưng chiết khấu nhà sản xuất buộc phải trả cho khâu trung gian bán lẻ lên đến 25 - 30%. Đối với giá xăng dầu trong nước, mức giá chỉ nên dao động trong khoảng từ 20.000 - 22.000 đồng/lít thì doanh nghiệp và người dân mới chịu nổi. Phải có giải pháp điều tiết, sử dụng những công cụ có sẵn trong điều hành giá để an lòng dân, bình ổn thị trường.

Chuyên gia thương mại Vũ Vinh Phú

Chuyên gia thương mại Vũ Vinh Phú cho rằng, không nên quá chủ quan với tình trạng giá xăng dầu, giá gas đang tăng tiếp trong 3 tháng qua. Đã bước sang quý cuối năm, doanh nghiệp tăng tốc sản xuất kinh doanh để phục hồi. Nếu không có chính sách kềm chế giá hợp lý, đặc biệt liên quan giá đầu vào sản xuất kinh doanh thì CPI quý cuối năm sẽ tăng tiếp. Chưa kể 3 tháng tới cũng vào mùa mưa bão, thiên tai… doanh nghiệp và người dân khó chồng khó. Một giải pháp kềm chế giá phải đặt ra càng sớm càng tốt.

"Hiện các loại thuế, phí trong mỗi lít xăng dầu đang chiếm hơn 30%, chi sử dụng Quỹ bình ổn giá xăng dầu lại quá thấp, cần xem lại chính sách về phí, quỹ bình ổn liên quan giá xăng dầu. Đặc biệt, rà soát cắt giảm chi phí trung gian đang đánh vào giá xăng dầu. Thứ hai, phải tổ chức lại hệ thống phân phối bán lẻ, tương tự như giá xăng, bán lẻ cũng có chính sách giảm trung gian càng nhiều càng tốt. Người tiêu dùng đang chi tiêu thắt lưng buộc bụng, nhưng chiết khấu nhà sản xuất buộc phải trả cho khâu trung gian bán lẻ lên đến 25 - 30%. Đối với giá xăng dầu trong nước, mức giá chỉ nên dao động trong khoảng từ 20.000 - 22.000 đồng/lít thì doanh nghiệp và người dân mới chịu nổi. Phải có giải pháp điều tiết, sử dụng những công cụ có sẵn trong điều hành giá để an lòng dân, bình ổn thị trường", chuyên gia Vũ Vinh Phú nhấn mạnh.

Giá xăng, dầu giảm mạnh từ chiều 2.10

Kềm chế giá là "ưu tiên hàng đầu"

Đồng ý giá cả nhiều mặt hàng tăng trong tháng 9 do giá xăng dầu tăng, học phí tăng…; tuy nhiên, chuyên gia kinh tế tài chính, PGS-TS Đinh Trọng Thịnh dự báo, từ tháng 10 - 12, lạm phát sẽ giảm dần. Mức trung bình của năm sẽ dao động trong khoảng 3,3 - 3,5%. Dù vậy, ông Thịnh cảnh báo, phải kiểm soát chặt hành vi đẩy giá "tát nước theo mưa". Trong thực tế, giá xăng dầu tăng, hàng hóa từ nhà sản xuất đến người tiêu dùng có nhỉnh thêm chút, nhưng khâu phân phối qua nhiều trung gian lại đẩy giá từng mặt hàng lên. Cơ quan quản lý thị trường cần giám sát chặt việc tăng giá bán vô tội vạ tại một số mặt hàng, một số thị trường.

PGS-TS Đinh Trọng Thịnh phân tích: "Tỷ lệ lạm phát tính hết tháng 9 vẫn nằm trong khung dự báo, tức mức lạm phát sẽ dao động từ 3,3 - 3,5%. Chính phủ vừa chọn kịch bản tăng trưởng cho năm nay là 6%, tuy nhiên tình hình kinh tế thế giới và trong nước cho thấy, mức tăng trưởng có thể cao hơn, từ 6,3 - 6,7%. Nhìn vào giá thế giới cho thấy, đà tăng của giá dầu sẽ chững lại, trung bình quanh mốc 90 USD/thùng trong năm nay, các dự báo dầu tiến lên mức 100 USD/thùng có thể bị "phá sản" khi lên đến mức 97 USD/thùng chỉ trong 1 phiên, nay tụt liên tiếp, xuống ngưỡng 92 USD/thùng.

Vấn đề thứ hai, vốn đầu tư công trong nước đang được thúc đẩy mạnh giải ngân quý cuối năm. Nếu mức giải ngân đạt 85 - 95% thôi đã góp phần tăng trưởng kinh tế thêm 2%. Bên cạnh đó, giải ngân vốn đầu tư nước ngoài cũng tăng, điều này sẽ hỗ trợ cho tăng trưởng cuối năm tốt hơn; từ đó giúp thúc đẩy chi tiêu dùng tăng. Đặc biệt, doanh thu bán buôn, bán lẻ và dịch vụ hiện tại quanh tỷ lệ 10%, nếu tăng lên 14 - 15% nhờ những yếu tố như nói trên, sẽ bổ trợ cho tăng trưởng đáng kể. Cụ thể, chỉ số nhóm bán buôn bán lẻ tăng 1%, trừ lạm phát đi, GDP sẽ tăng được thêm 0,22%...".

Tuy vậy, TS Nguyễn Quốc Việt, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách (VERP), bày tỏ lo ngại về lạm phát nếu không có chính sách quyết liệt, sát sườn với thị trường hơn. Chỉ số giá tiêu dùng thu hẹp dần với chỉ số lạm phát cơ bản. Tuy nhiên, các dữ liệu cập nhật đến hết tháng 9 cho thấy "bóng ma" lạm phát vẫn rất lớn. Các chính sách điều hành vĩ mô trong 3 tháng tới phải ưu tiên cho kềm giá.

Bằng mọi cách phải giảm giá xăng dầu, đưa về mức chấp nhận được của người tiêu dùng. Nếu không để giảm áp lực lạm phát thì cũng hỗ trợ doanh nghiệp đang nỗ lực phục hồi, hỗ trợ người dân chi tiêu những tháng cuối năm. Gần 1 năm qua, doanh nghiệp khó khăn nhiều, người dân thu nhập cũng giảm, chi tiêu hạn chế… Nếu giữ đà giá tăng như lúc này, rất khó cho nỗ lực phục hồi của nền kinh tế.

TS Nguyễn Quốc Việt, Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu kinh tế và chính sách (VERP)